Ο πόλεμος της Πληροφορίας – απορίες πάνω στη προσοχή και στο blogging

(Το άρθρο αναρτήθηκε στις 13 Μαρτίου 2005 στο "kivernologotexnia.com"
Πατείστε το σύνδεσμο για να το δείτε)

Η αρθρογράφος Μαρία Σαριδάκη προβληματίζεται στο θέμα των blogs.


Ένα από τα κύρια προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι καταναλωτές πληροφορίας στο επικοινωνιακό περιβάλλον των νέων μέσων είναι ένα είδος «συνδρόμου διάσπασης προσοχής». Ο βομβαρδισμός με πληροφορίες φέρνει το χρήστη στη θέση του άμαχου πληθυσμού και με δυσκολία πλέον ξεχωρίζει τι τον αφορά και τι όχι, χάνοντας πολύτιμο χρόνο και αρκετή υπομονή.

Από την πλευρά του επιτιθέμενου, οι παραγωγοί της πληροφορίας στην προσπάθεια τους να κερδίσουν την προσοχή των αποπροσανατολισμένων «καταναλωτών», προσπαθούν να βρουν καινούριες μεθοδολογίες και μανιέρες. Τα στρατηγικά ερωτήματα στρέφονται γύρω από την αξία που διακομίζει η κάθε πληροφορία, για παράδειγμα, ποιος χρειάζεται την επιστημονική πληροφορία και ποιος διαχειρίζεται την εγκυρότητα της, πόση είναι η αναγκαία ταχύτητα της οικονομικής πληροφόρησης, ποιοι είναι οι αποδέκτες της. Για αυτό τον τελευταίο καιρό, η ανάγκη για Οικονομία της Προσοχής γίνεται ένα από τα κύρια σημεία αναφοράς στις σχετικές μεθοδολογίες. Τα νέα επικοινωνιακά περιβάλλοντα έχουν πλέον αποδεχτεί ότι ο αριθμός των πληροφοριών στις οποίες μπορεί ο χρήστης να αφοσιωθεί δεν είναι μόνο περιορισμένος, αλλά και ποιοτικά ελεγχόμενος. Πέρα λοιπόν από την εμφάνιση, προσπαθούν να δημιουργήσουν το αποτελεσματικό σύνολο περιεχομένου το οποίο θα λειτουργεί καθησυχαστικά για το χρήστη δηλώνοντας ότι εδώ είναι ζώνη εκτός πληροφοριακών βομβαρδισμών.

Το τι είναι όμως χρήσιμο και τι όχι, εξαρτάται πέρα από το προφίλ του χρήστη και από την δεδομένη στιγμή και το συγκεκριμένο ενδιαφέρον που έχει. Οι ιδιαιτερότητες μας έστω ότι μπορούν να καταγραφούν σε αυτοματοποιημένα προφίλ που θα μας ακολουθούν σαν ταυτότητα. Οι ιδιαιτερότητες των στιγμών μας όμως? Οι αλλαγές μας? Οι καινούριες μας εμμονές? Πόσα Tera πληροφοριών και ποια σύμβαση περί εχεμύθειας θα χωρέσει την καθημερινή πραγματικότητά μας ή για να το θέσουμε λιγότερο φιλοσοφικά, θα οδηγήσει στην συνταγή της αποτελεσματικής πληροφόρησης?

Αφού λοιπόν στο αταξίδευτο καράβι των νέων μέσων οι παραγωγοί πληροφορίας βρέθηκαν σε δύσκολη θέση, ο κλήρος πέφτει πάλι στον καρχαρία, δηλαδή στον χρήστη, ο οποίος καλείται να εκπαιδευτεί για το τι τον ενδιαφέρει, πως να βρίσκει την χρήσιμη πληροφορία εγκαίρως και πως να εκπαιδεύει τα συστήματα του. Τον τελευταίο καιρό οι μελέτες πάνω σε συστήματα πλοήγησης σελίδων στρέφονται προς το χρήστη. Ήρθε ο καιρός που οι διαδράσεις μας θα λειτουργούν σαν κουμπαράδες και το “Δρω διαδραστικά για να μην Δρω παραπάνω” θα είναι κάτι παραπάνω από ανάγκη για κάθε νέο επικοινωνιακό περιβάλλον.

Από την άλλη μεριά της όχθης, στο ποτάμι της πληροφορίας, παραμονεύουν η ανάγκη για ανθρώπινη επικοινωνία και η ανάγκη ανταλλαγής της κοινωνικής εμπειρίας. Ο ίδιος ο χρήστης στην προσπάθεια του να συγκεντρώσει το σύνολο της πληροφορίας που τον διαμορφώνει εξελικτικά, έχει καταφύγει στο «αγαπημένο μου ημερολόγιο» και αρχειοθετεί τις εντυπώσεις του σε μια δημόσια πλατφόρμα. Και εδώ υπάρχει το εύρημα από τον χρήστη – αποδέκτη της πληροφορίας που δεν μπορεί να διαχειριστεί κανένας κατασκευαστής. Και έρχεται ξανά στο προσκύνιο ο δημόσιος λόγος, αυτή τη φορά με την μορφή μιας παλιάς προσωπικής αγαπημένης συνήθειας, της συγγραφής ημερολογίου. Οι τρόποι δεν αλλάζουν πολυ, οι χώροι διαφοροποιούνται.

Όταν διαβάζω blogs, είναι ξεκάθαρο ότι διαβάζω ημερολόγια. Προσωπικές σκέψεις, απόπειρες έκφρασης με κάθε τρόπο, διήγηση, περιγραφή στιγμής. Κάθε καταχώρηση, μια νέα καταχώριση σε ένα νεαρό χωροχρονικό πεδίο. Ο συγγραφέας δηλώνει: είμαι Εγώ, αυτά βλέπω, έτσι σκέφτηκα, έτσι νιώθω, αυτό γέννησα και μαζί με εμένα καταγράφω και την εποχή μου, τη διαδρομή μου, την πραγματικότητα του τώρα μου. Ο χώρος είναι προσωποποιημένος, ατομικός και μοιάζει να απουσιάζει μόνο η αίσθηση του χαρτιού και η γοητεία της λαθρανάγνωσης.

Αφού όμως είναι ημερολόγιο γιατί δε νιώθω την αίσθηση της κρυφής ανάγνωσης? Την απλή ξεκάθαρη ημερολογιακή χρήση. Είναι απλό, γιατί σε αυτή τη νέα πλατφόρμα, ο blogger και εγώ, είμαστε συνένοχοι. Είμαι απαραίτητος αναγνώστης της προσωπικής του κατάθεσης. Εδώ κύριες και κύριοι, η κάθαρση έρχεται με την έκθεση, όχι με την εκμυστήρευση. Αν όμως έχουμε έκφραση με απαραίτητη τη συμμετοχή του κοινού τότε πηγαίνουμε σε άλλα μονοπάτια. Οι λέξεις Happening και Web Art μου έρχονται πρώτες- πρώτες. Αποτυπώνοντας τα virtual χνάρια τους και τα καθημερινά τους δρομολόγια στο Net, τονίζουν ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του, την αίσθηση του δεσμού, καθώς όλα ενώνονται και όλα είναι κομμάτι ενός η περισσοτέρων συνόλων. Η δε προσωποποίηση των blogs τα κάνει κάτι παραπάνω από μία ακόμη προσωπική γωνία. Σαν το Virtual Εγώ μας στο Net. Όχι real-time, όχι θνητό (όσο βαστάξει ο σέρβερας), μα σίγουρα ανθρώπινο. Μήπως όμως και τα ημερολόγια δεν γράφονται με την κρυφή επιθυμία να διαβαστούν? Μήπως τελικά ο πόλεμος της πληροφορίας είναι ένας πόλεμος πάνω στην πρόκληση της προσοχής και τα blogs δίνουν την απάντηση? Τα προσωποποιημένα blogs και η διάδοση τους, με έβαλαν σε σκέψεις και τα σύγκρινα με Net Art.

Τα blogs έχουν ξεκινήσει πολλά χρόνια, όχι με αυτή τη μορφή και όχι με τη σημερινή ευκολία στη χρήση. Πλέον όμως περιέχουν καθημερινές μαρτυρίες-καταθέσεις και έχουμε φτάσει σε σημείο να τα χρησιμοποιούμε σαν πηγές. Εγώ για παράδειγμα μαθαίνω από τa blogs και έχω τους προσωπικούς μου bloggers. Μου αρέσει να διαβάζω τις ερμηνείες τους για τα άρθρα που διάβασα και εγώ, να ακολουθώ τις δικές τους διαδρομές στο net, να βλέπω μέσα από τις λέξεις την πορεία της καθημερινής τους πραγματικότητας και να προσπαθώ να πάω ένα βήμα πριν την αυτολογοκρισία τους. Γιατί όπως σε όλα τα ημερολόγια και ίσως σε όλα τα έργα τέχνης, η αυτολογοκρισία είναι πάντοτε ένας παράγοντας αφού ακόμη και στην απουσία της κραυγάζει κάτι. Όσο για την ειλικρίνεια, το ανέφερα και πάνω, νομίζω οτι η έκφραση δεν έχει ειλικρίνεια, όσο περισσότερο κρύβουμε, όσο περισσότερο μυθεύουμε τόσο μας προδίδουν οι ανάγκες μας. Και μην ξεχνάμε ότι είναι ένα ημερολόγιο που θα κοινοποιηθεί, πρέπει να κοινοποιηθεί και πρέπει να τραβήξει την προσοχή, να ξεχωρίσει μέσα στα χιλιάδες Virtual Εγώ. Σε μιά ακραία μορφή σύνδεσης, θα μπορούσε το Web να αντικατασταθεί από συνδέσμους blogs που θα επιδείκνυαν/πρότειναν/κατεύθυναν σε links και να γίνουν οι νέοι επικοινωνιακοί μεσάζοντες μας?